Dyrektywa maszynowa Bezpieczeństwo maszyn w Europejskim Obszarze Gospodarczym
Czy Twoje maszyny zostaną wprowadzone do obrotu na rynku wewnątrzwspólnotowym? W takim przypadku należy przestrzegać wymogów bezpieczeństwa maszyn. Tutaj można dowiedzieć się, co należy wziąć pod uwagę, aby spełnić wymogi dyrektywy maszynowej 2006/42/WE.
Co to jest dyrektywa maszynowa?
Celem europejskiej dyrektywy maszynowej 2006/42/WG jest zredukowanie liczby wypadków podczas obsługi maszyn. Dlatego dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej z 17 maja 2006 wymaga uwzględnienia aspektów bezpieczeństwa podczas projektowania i produkcji maszyn.
Dyrektywa maszynowa ma na celu zapewnienie jednolitych norm bezpieczeństwa dla maszyn w Europejskim Obszarze Gospodarczym. W celu osiągnięcia zgodności prawnej i dostępu do rynku producenci muszą zapewnić, że ich maszyny są zgodne z dyrektywami i normami zharmonizowanymi. Normy te pozwalają na sprzedaż produktów w całym Europejskim Obszarze Gospodarczym bez dodatkowych testów.
Jako producent musisz zadbać o sporządzenie dokumentacji technicznej określonej w dyrektywie maszynowej. W oparciu o dokumentację techniczną musi być możliwa ocena zgodności maszyny z wymaganiami dyrektywy maszynowej. Producent maszyny lub jego upoważniony przedstawiciel jest odpowiedzialny za sporządzenie dokumentacji technicznej oraz spełnienie wszystkich wymogów. Oznakowanie CE mogą uzyskać wyłącznie maszyny spełniające wszystkie odnośne wymagania. W Europejskim Obszarze Gospodarczym oznakowanie to jest wymagane do wprowadzenia maszyny do obrotu i jej eksploatacji bez ograniczeń.
Najważniejsze punkty dyrektywy maszynowej
Aktualna dyrektywa maszynowa UE określa zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa ochrony zdrowia dotyczące maszyn. Zajmuje się również normami zharmonizowanymi, procedurami oceny zgodności i wymaganiami dotyczącymi oznakowania CE.
1. Podstawowe wymagania dotyczące ochrony zdrowia i bezpieczeństwa
Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczące projektowania i budowy maszyn zgodnie z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE są szczegółowo opisane w Załączniku I dyrektywy. Maszyny muszą być zaprojektowane i zbudowane w taki sposób, aby były bezpieczne i nie stwarzały zagrożenia dla ludzi. Oprócz bezpieczeństwa mechanicznego i elektrycznego należy również wziąć pod uwagę ergonomię, ochronę przed hałasem i wibracjami oraz unikanie ryzyka związanego z ruchomymi częściami.
Zatrzymanie awaryjne w budowie maszyn
2. Obszar zastosowania
Dyrektywa maszynowa ma zastosowanie do maszyn kompletnych i niekompletnych, które są wprowadzane do obrotu lub oddawane do użytku. Obejmuje to również wymienny sprzęt, elementy bezpieczeństwa, osprzęt do przenoszenia ładunków, łańcuchy, liny i pasy, a także zdejmowane przekładnie mechaniczne.
-
Maszyny kompletne: maszyny, które spełniają wszystkie funkcje i są gotowe do pracy. Muszą one spełniać wszystkie podstawowe wymagania dyrektywy maszynowej w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa oraz przejść procedurę oceny zgodności.
-
Maszyny niekompletne: nie spełniają jeszcze wszystkich funkcji i są gotowe do pracy dopiero po zainstalowaniu w innej maszynie lub po dodaniu. Muszą one zawierać deklarację włączenia i dokumentację techniczną, która wykazuje zgodność z odpowiednimi wymogami.
3. Wprowadzenie do obrotu i uruchomienie
Na rynek mogą być wprowadzane wyłącznie urządzenia spełniające podstawowe wymogi w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz opatrzone znakiem CE. Uznaje się, że maszyna została „wprowadzona do obrotu”, gdy została po raz pierwszy udostępniona na rynku europejskim. Producent musi zapewnić, że maszyna spełnia wymogi bezpieczeństwa. Należy przygotować dokumentację techniczną.
W celu uruchomienia maszyny muszą być bezpiecznie zainstalowane i konserwowane oraz spełniać wymagania dyrektywy maszynowej. Gdy maszyna zostanie użyta po raz pierwszy przez użytkownika końcowego zgodnie z jej przeznaczeniem uznaje się ją za uruchomioną. Użytkownik jest zobowiązany do bezpiecznej instalacji, obsługi i konserwacji maszyny zgodnie z instrukcją obsługi.
Rozróżnia się normy typu A, typu B i typu C
Normy zharmonizowane
Normy zharmonizowane to specyfikacje techniczne opracowane przez europejskie organizacje normalizacyjne. Są one publikowane w Dzienniku Urzędowym UE. Normy zharmonizowane służą ułatwieniu spełnienia zasadniczych wymagań dyrektywy maszynowej. Stosowanie tych norm jest dobrowolne, ale zapewniają one domniemanie zgodności.
Przykład: Na przykładzie maszyny wyprodukowanej zgodnie z obowiązującymi normami zharmonizowanymi można założyć, że spełnia ona zasadnicze wymagania dyrektywy maszynowej w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa.
W oparciu o normę EN 61508 powstały normy EN IEC 62061 i EN ISO 13849-1 dla sektora produkcji maszyn:
- EN 61508: norma dotycząca bezpieczeństwa funkcjonalnego elektrycznych, elektronicznych i programowalnych elektronicznych systemów związanych z bezpieczeństwem.
- EN ISO 13849-1: opisuje zasady projektowania elementów systemów sterowania związanych z bezpieczeństwem. Ważnym parametrem niezawodności funkcji istotnych dla bezpieczeństwa jest poziom zapewnienia bezpieczeństwa (PL).
- EN IEC 62061: opisuje bezpieczeństwo funkcjonalne elektrycznych, elektronicznych i programowalnych systemów sterowania związanych z bezpieczeństwem. Ważnym parametrem niezawodności funkcji istotnych dla bezpieczeństwa jest poziom nienaruszalności bezpieczeństwa (SIL).
Ocena ryzyka
Ocena ryzyka jest kluczowym elementem dyrektywy maszynowej, który musi być przeprowadzany systematycznie i kompleksowo. Niezbędne jest zidentyfikowanie wszystkich potencjalnych zagrożeń, które mogą być związane z obsługą maszyny.
Procedura analizy zagrożeń maszyn:
- Identyfikacja zagrożeń: identyfikacja potencjalnych źródeł zagrożeń
- Ocena ryzyka: analiza prawdopodobieństwa i ciężkości możliwych urazów
- Definicja środków ochronnych: wdrożenie środków minimalizacji ryzyka
Opracowana w ten sposób ocena ryzyka jest dokumentowana, regularnie weryfikowana i aktualizowana. Zapewnia to spełnienie wszystkich nowych norm bezpieczeństwa i zgodność maszyn z najnowszymi osiągnięciami technologicznymi.
Ocena ryzyka cobot
Połączenie kilku maszyn lub komponentów
Jeśli kilka maszyn lub komponentów jest ze sobą powiązanych, należy ponownie rozważyć wzajemne zależności i potencjalne zagrożenia. Wymaga to kompleksowej analizy ryzyka, która ocenia bezpieczeństwo maszyny jako całości.
Procedury oceny zgodności
W ramach procedury oceny zgodności producent sprawdza, czy spełnione zostały wszystkie wymagania odpowiednich dyrektyw. Deklaracją zgodności producent potwierdza zgodność z odpowiednimi dyrektywami lub przepisami UE.
Procedura oceny zgodności obejmuje:
- Ocena ryzyka: identyfikacja i ocena potencjalnych zagrożeń.
- Dokumentacja techniczna: przygotowanie i dostarczenie dokumentacji technicznej.
- Oznakowanie CE: zamieszczenie oznakowania CE po pomyślnej ocenie.
Deklaracja włączenia jest wymagana dla częściowo ukończonych maszyn. Potwierdza to, że urządzenie spełnia odpowiednie wymagania. Należy również dostarczyć dokumentację techniczną w celu wykazania zgodności.
Prasa krawędziowa jako maszyna wysokiego ryzyka
Dodanie jednostek zewnętrznych dla maszyn wysokiego ryzyka
W załączniku IV dyrektywy maszynowej 2006/42/WE wymieniono maszyny, które są uważane za szczególnie niebezpieczne. Niektóre przykłady tych maszyn to:
- Pilarki
- Frezarki
- Prasy
- Maszyny do formowania wtryskowego i tłocznego
- Platformy podnoszące
Dla tych maszyn obowiązują surowe procedury oceny zgodności. Jeśli rozpatrywana maszyna należy do jednej z kategorii załącznika IV do dyrektywy maszynowej i nie jest stosowana lub przestrzegana żadna norma zharmonizowana, należy skonsultować się z jednostką zewnętrzną w celu dokonania oceny. Następnie przeprowadza ona badanie typu lub ocenia system zapewnienia jakości producenta.
Dokumentacja techniczna
Dokumentacja techniczna musi zawierać wszystkie informacje wymagane do oceny zgodności urządzenia, w tym:
- Rysunki techniczne i schematy połączeń
- Obliczenia i wyniki testów
- Instrukcja obsługi
- Ocena ryzyka
- Deklaracja zgodności WE
W jakim języku należy przygotować dokumentację techniczną?
Zasadniczo nie ma specyfikacji dotyczących języka używanego podczas tworzenia dokumentacji technicznej. W indywidualnych przypadkach organy nadzoru rynku mogą wymagać tłumaczenia na język urzędowy państwa członkowskiego UE, w którym maszyna ma zostać wprowadzona do obrotu.
Kto musi przechowywać dokumentację techniczną?
Dokumentacja techniczna musi być przechowywana przez producenta przez co najmniej dziesięć lat po wprowadzeniu maszyny do obrotu.
Oznakowanie CE
Oznakowanie CE wskazuje, że maszyna spełnia zasadnicze wymagania odpowiednich dyrektyw europejskich i pomyślnie przeszła procedurę oceny zgodności.
Maszyna z oznakowaniem CE
Przebudowa maszyn z oznaczeniem CE
Maszyny z oznaczeniem CE mogą być przebudowywane. Jeśli jednak przebudowa stanowi istotną zmianę w rozumieniu dyrektywy maszynowej, maszyna po przebudowie musi ponownie przejść procedurę oceny zgodności.
Znaczące zmiany mogą wynikać z następujących kwestii:
- Zmiany funkcjonalne
- Ulepszenia wydajności
- Akcesoria modernizacyjne i części dodatkowe
- Modernizacja lub wymiana urządzeń zabezpieczających
- Wykorzystanie nowych materiałów eksploatacyjnych
Więcej informacji na temat istotnych zmian można znaleźć w sekcji 72 Przewodnika Komisji Europejskiej do Dyrektywy Maszynowej oraz w „Niebieskim przewodniku” Komisji Europejskiej.
Dalsze wytyczne
Oprócz dyrektywy maszynowej UE 2006/42/WE istnieją inne dyrektywy dotyczące maszyn, które muszą być brane pod uwagę w tym samym czasie.
Zaliczają się do nich np.:
- Dyrektywa niskonapięciowa 2014/35/EU (LVD)
- Dyrektywa w sprawie kompatybilności elektromagnetycznej 2014/30/EU (EMC)
- Dyrektywa w sprawie urządzeń radiowych 2024/53/UE
- Dyrektywa RoHS 2011/65/UE
- Dyrektywa ATEX 2014/34/UE
Produkty dla bezpieczeństwa funkcjonalnego
Odkryj nasze kompleksowe portfolio produktów i rozwiązań z zakresu bezpieczeństwa funkcjonalnego. Od obwodów bezpieczeństwa po sterowniki bezpieczeństwa – wszystkie nasze produkty bezpieczeństwa posiadają certyfikat SIL. Dzięki produktom, szkoleniom i ekspertom z certyfikatem TÜV Phoenix Contact pomoże Ci w spełnieniu wymagań wynikających z dyrektywy maszynowej. Nauczymy Cię, jak chronić ludzi i maszyny.
