Warto wiedzieć
09.10.2025

Czym są systemy cyberfizyczne? Systemy cyberfizyczne (CPS) stanowią podstawę technologiczną, która umożliwia płynne połączenie świata fizycznego z wirtualnym światem informatyki.

Panorama miasta z symbolami sieci

Streszczenie

W erze cyfryzacji i czwartej rewolucji przemysłowej, znanej jako Industry 4.0, systemy cyber-fizyczne (CPS) odgrywają absolutnie kluczową rolę. Stanowią one technologiczną podstawę, która umożliwia płynne połączenie świata fizycznego z wirtualnym światem informatyki. Ale co dokładnie kryje się za tym terminem i jaki potencjał otwierają te złożone systemy dla przyszłości przemysłu i nie tylko?

CPS: definicja

Systemy cyberfizyczne, często określane skrótem CPS, to inteligentne systemy łączące w sobie komponenty mechaniczne i elektroniczne z nowoczesną informatyką i oprogramowaniem. Systemy te są w stanie rejestrować dane ze świata fizycznego, przetwarzać je cyfrowo, analizować, a następnie na podstawie tych informacji sterować lub wpływać na procesy fizyczne.

Są to systemy wbudowane, które zbierają informacje za pośrednictwem czujników i działają w świecie fizycznym za pomocą urządzeń wykonawczych. Zdolność do samoorganizacji i adaptacji do zmieniających się warunków sprawia, że zaawansowane systemy cyberfizyczne są decydującym czynnikiem w rozwoju złożonych aplikacji w różnych dziedzinach.

Holograf danych z fabryki z ramionami robota w tle

Łączenie świata cyfrowego i fizycznego

Integracja systemów cyberfizycznych jest podstawą ich działania. Przezwyciężają one tradycyjny podział na świat cyfrowy i fizyczny, umożliwiając ciągły przepływ informacji i sterowania. Czujniki rejestrują zmienne fizyczne, takie jak temperatura, ciśnienie lub położenie i przekształcają je w dane cyfrowe. Dane te są przesyłane do scentralizowanych lub zdecentralizowanych jednostek obliczeniowych za pośrednictwem sieci bezprzewodowych lub przewodowych.

To tutaj informacje są przetwarzane i analizowane, często przy użyciu sztucznej inteligencji. Zdobyta wiedza jest następnie wykorzystywana do bezpośredniej ingerencji w proces fizyczny za pomocą urządzeń wykonawczych (np. silników, zaworów).

CPS vs. IoT: Jaka jest różnica?

  • Systemy cyberfizyczne (CPS): CPS wykraczają poza wymianę danych i sieć. Głęboko integrują procesy fizyczne z cyfrowym poziomem sterowania. CPS jest nie tylko połączony w sieć, ale także jest w stanie autonomicznie reagować na zebrane dane oraz aktywnie kontrolować i optymalizować procesy fizyczne.
  • Internet rzeczy (IoT): W celu gromadzenia i wymiany danych IoT koncentruje się przede wszystkim na łączeniu w sieć przedmiotów i urządzeń codziennego użytku. Celem jest umożliwienie "obiektom sieciowym" komunikowania się ze sobą i dostarczania informacji. Typowym przykładem IoT jest Smart Home, który steruje oświetleniem i ogrzewaniem za pomocą aplikacji.

Obszary zastosowania


Obszary zastosowań systemów cyberfizycznych są zróżnicowane i obejmują zarówno produkcję przemysłową, jak i codzienną infrastrukturę.

Zakład produkcyjny – CPS w Industry 4.0

CPS w Industry 4.0 (fabryka przyszłości)

W Industry 4.0, CPS są podstawą inteligentnej fabryki przyszłości (Smart Factory). Umożliwiają one pełną cyfryzację i połączenie procesów produkcyjnych w sieć. Maszyny, produkty i systemy logistyczne komunikują się ze sobą, wymieniają informacje o stanie i w dużej mierze same się sterują.

  • Inteligentne linie produkcyjne: Maszyny, które konfigurują się i dostosowują do wytwarzania różnych produktów.
  • Konserwacja profilaktyczna (Predictive Maintenance): Czujniki monitorują stan komponentów mechanicznych i informują z wyprzedzeniem o grożących uszkodzeniach i awariach.
  • Autonomiczne systemy transportowe: Bezzałogowe systemy transportowe, które przemieszczają materiały i produkty w obrębie fabryki.
Tablet z ikonami do sterowania Smart Home

Inteligentna infrastruktura (Smart Grids, Smart Home)

CPS znacząco przyczyniają się do wydajności i bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej:

  • Smart Grids (inteligentne sieci energetyczne): CPS wykorzystują inteligentne sieci energetyczne do dynamicznej kontroli i optymalizacji wytwarzania, dystrybucji i zużycia energii, np. poprzez integrację odnawialnych źródeł energii.
  • Smart Home: Choć często zaliczane do kategorii IoT, bardziej złożone systemy inteligentnego domu, które inteligentnie i adaptacyjnie sterują na przykład ogrzewaniem, wentylacją i systemami bezpieczeństwa, można uznać za CPS.

Systemy autonomiczne i mobilność

CPS są niezbędne w dziedzinie mobilności i robotyki:

  • Pojazdy autonomiczne: Samojezdne samochody i ciężarówki, które wykorzystują różne czujniki do odbioru otoczenia i podejmowania autonomicznych decyzji w celu bezpiecznej nawigacji.
  • Roboty przemysłowe: Roboty, które nie tylko wykonują zaprogramowane zadania, ale mogą również reagować na zmiany w swoim otoczeniu i odpowiednio dostosowywać swoje ruchy.

E-zdrowie

W sektorze opieki zdrowotnej CPS umożliwiają nowe formy opieki i monitorowania pacjentów:

  • Inteligentne urządzenia medyczne: Urządzenia, które stale monitorują parametry życiowe pacjentów i automatycznie uruchamiają alarmy lub podają leki w przypadku odchyleń.
  • Telemedycyna: Systemy umożliwiające lekarzom zdalne monitorowanie i leczenie pacjentów.

Możliwości i potencjał Industry 4.0

  • Efektywność i produktywność: Automatyzacja i optymalizacja procesów zwiększają wykorzystanie zasobów i wydajność produkcji.
  • Elastyczność: CPS umożliwiają szybką adaptację do zmian rynkowych i wymagań klientów dzięki dynamicznie rekonfigurowalnym systemom.
  • Modele biznesowe: Połączone produkty i usługi tworzą przestrzeń dla usług opartych na danych i nowych podejść.
  • Decyzje: Dane w czasie rzeczywistym zapewniają precyzyjną podstawę do podejmowania decyzji.
  •  Mniej ingerencji człowieka: Systemy autonomiczne wykonują niebezpieczne lub powtarzalne zadania.
  • Wytrzymałość: Automatyczne nadzorowanie, wykrywanie i usuwanie usterek zwiększa niezawodność.

Podsumowanie

Systemy cyberfizyczne są siłą napędową transformacji naszego przemysłu i społeczeństwa. Umożliwiają one płynne łączenie procesów fizycznych z sieciami komputerowymi, tworząc nową generację inteligentnych, połączonych w sieć i autonomicznych systemów, które mają potencjał, aby ulepszyć nasz świat.

Autor: Phoenix Contact

E-mail:

Połącz się z naszym ekspertem

Grzegorz Polarz
Grzegorz Polarz
Menedżer ds. Przemysłu - Energetyka / Energy - Industry Manager
+48 604 57 55 51
„Doradzamy w kwestiach związanych z łączeniem sektorów energii i wspieramy naszymi rozwiązaniami”.

Dalszy wkład