26-02-2024

All Electric Society Factory: Energie-efficiënt en intelligent dankzij geïntegreerde planning Hoe integrale gebouwenplanning en digitalisering een revolutie teweegbrengen in de bouw.

Gebouw van Phoenix Contact in Blomberg met integrale gebouwenplanning

Beknopte samenvatting

Parallel aan de toenemende vraag naar efficiëntie, comfort en netwerkkoppeling op het gebied van gebouwenbeheer, ondergaat het planningsproces een grote transformatie – en wordt integraal. Een kijkje in de praktijk laat zien hoe integrale gebouwenplanning eruit kan zien en waarom daarvoor alle betrokkenen bij de bouw in een vroeg stadium nauw moeten samenwerken.

Phoenix Contact heeft op het hoofdkantoor in Blomberg voor 35 miljoen euro in een nieuw gebouw geïnvesteerd met een bruikbaar oppervlak van ongeveer 18.500 m² dat ruimte biedt aan 400 werkplekken – dit heeft de naam All Electric Society Factory gekregen, is in 2023 in gebruik genomen en verlegt grenzen op het gebied van duurzaamheid: dankzij de bidirectionele koppeling bevinden alle energieopwekkende en energieverbruikende deelnemers in het gebouw zich in een elektrisch, thermisch en communicatief netwerk. Het dient daarmee als blauwdruk en tastbaar bewijs van een realistische All Electric Society – een wereld waarin CO₂-neutraal opgewekte elektriciteit de centrale energievorm is.

Luchtfoto van de fabriek van All Electric Society tijdens de bouwfase

Door bidirectionele koppeling van alle energiestromen bevinden alle energieopwekkende en energieverbruikende deelnemers zich in de All Electric Society Factory van Phoenix Contact in een elektrisch, thermisch en communicatief netwerk

Geen netwerkkoppeling zonder geïntegreerde planning

Tegenwoordig zijn gebouwen veel meer dan alleen een dak boven je hoofd. Deze bewering wordt ondersteund door een groot aantal andere functies die in het kader van een sectorkoppeling verder gaan dan de vertrouwde taken van wonen, werken, produceren en opslaan. Met sectorkoppeling binnen een All Electric Society zullen in de toekomst steeds meer gebouwen rechtstreeks worden aangesloten op systemen voor het opwekken van hernieuwbare energie, laadstations, productiemachines en elektrische opslagsystemen. Ook voor de All Electric Society Factory van Phoenix Contact geldt: de netwerkkoppeling van verschillende taken en sectoren kan alleen worden gerealiseerd met behulp van integrale planning.

Voor Florian Brandstetter vormt de allesomvattende beschouwing van economie, ecologie en sociale cultuur de kern van integrale gebouwenplanning. Om dit te bereiken laat de architect uit het Duitse Bad Pyrmont, die gespecialiseerd is in industriële gebouwen, de 'chronologische, conventionele planning' achter zich. In plaats daarvan spreekt Brandstetter van een planningsproces waarbij alle betrokkenen bij de bouw vanaf het begin met elkaar aan tafel zitten. "Dit onderscheidt de samenwerking duidelijk van vroeger." Tot nu toe heeft de architect geen conflicten vastgesteld in zijn werkgebied als gevolg van verschillende competenties, maar hij heeft wel een andere rol gekregen. "We hebben nog steeds de verplichting om een bouwproject te coördineren. We hebben echter ook steeds meer wieltjes waaraan we tijdens de realisatie kunnen draaien. En we moeten meer weten om als architecten op ooghoogte te kunnen deelnemen aan discussies." Brandstetter heeft het hier met name over de technische gebouwuitrusting (TGA), die steeds belangrijker wordt in duurzaam ontworpen gebouwen zoals de All Electric Society Factory in Blomberg. "Dit is zonder twijfel een nieuwe uitdaging voor ons architecten."

Luchtfoto van de fabriek van All Electric Society (ijsopslagplaats) tijdens de bouwfase

In de All Electric Society Factory wordt thermische energie geïntegreerd in een warmtenetwerk op lokaal niveau, gerealiseerd met warmtepompen en een ijsopslagtank van 1.500 kubieke meter (hier te zien tijdens de bouwfase)

Parallelle en ontkoppelde planningsfasen

Nauwe samenwerking in een vroeg stadium verandert ook het werk van de TGA-deskundigen. "We wachten niet langer tot we een kant-en-klare plattegrond van de architect ontvangen", legt Matthias Harland, projectmanager bij ELPLAN, uit. Het bedrijf uit Minden kreeg van Phoenix Contact de opdracht voor het TGA-concept.

De nieuwe aanpak maakt ook modulaire planning mogelijk, wat uiteindelijk tijd bespaart. Matthias Harland noemt de planning van het energieopwekkingssysteem, dat is losgekoppeld van de architectuur van het gebouw, als bewijs hiervan. "We konden vroeg beginnen met bepalen welke techniek het meest geschikt is voor het gebouw. We dachten eerst aan geothermie en kwamen uiteindelijk uit bij een combinatie van warmtepomp en ijsopslag."

"Als ik een energie-efficiënt, intelligent gebouw wil bouwen en gebruiken, is dat alleen mogelijk met een integrale planning", benadrukt Matthias Unruhe vanuit het perspectief van de opdrachtgever. Daarom moet "het samenspel tussen architectuur en techniek gewoon kloppen". De groepsleider Technical Engineering in Facility Management op de locatie Blomberg meldt bovendien dat zijn bedrijf een stap verder is gegaan op het gebied van integratie die verder gaat dan techniek. Phoenix Contact heeft de toekomstige gebruikers actief betrokken bij de planning. "We hebben naar jullie wensen gevraagd. En daarbij kwam een aantal echt goede ideeën aan het licht, die nu worden geïmplementeerd. Dat was een heel interessant proces." Onder de noemer 'New Work' heeft Phoenix Contact voor het eerst een dergelijk gebruikersonderzoek uitgevoerd.

Welke informatie de stortbak kan geven

De bundeling van zeer verschillende losse disciplines in een gezamenlijke planning resulteert in gebouwen die duurzaam, flexibel en slim zijn. Maar wat zit er achter slimme oplossingen? Welke concrete voordelen zijn er te behalen met digitalisering, zodat het geheel niet verwordt tot abstracte holle frases?

Matthias Harland neemt als voorbeeld de aansluiting van alle sanitaire kranen op het gebouwbeheersysteem in de All Electric Society Factory. Dit gerichte voorbeeld lijkt op het eerste gezicht heel specifiek, maar als we beter kijken, zien we de volledige dimensie van wat er mogelijk is met sensor- en besturingstechniek in het gebouwbeheer. Ten eerste leveren de kranen gewoon data over het waterverbruik en de spoeltijden. Die mogen op hun beurt geen informatie geven over hoe vaak de werknemers de sanitaire voorzieningen gebruiken. Ze geven echter wel informatie over welke ruimtes er gebruikt worden en hoe vaak – en welke ruimtes misschien alleen beschikbaar zijn. "Deze informatie is zeer waardevol voor ons als het gaat om de hygiëne binnen het netwerk", zegt Matthias Unruhe. "We kunnen zien waar voldoende water wordt afgetapt en ook waar problemen kunnen ontstaan door stilstaande waterleidingen."

Flexibel gebruik, ook na jaren

De doelstellingen voor de geplande vergaderruimtes liggen in dezelfde lijn. Volgens Matthias Unruhe maakt de evaluatie van sensordata het mogelijk om precies te bepalen of geboekte kamers later ook daadwerkelijk worden gebruikt en vooral welke kamers bovenaan de favorietenlijst van het personeel staan. "De nabijheid van een koffiekeuken kan hier de doorslag geven." Ook hier is de uitkomst: als er geschikte data beschikbaar zijn door de digitalisering van het gebouw, heeft het facility management de mogelijkheid om informatie over gebruiksgedrag te genereren.

"We herkennen voorkeurszones en hebben de mogelijkheid om op basis daarvan in te grijpen." Dit kan uiterlijk bij de eerste ruimtelijke reorganisaties leiden tot een gerichte herbestemming van ruimtes. Op die manier zijn gebouwbeheerders dus in staat de beschikbare ruimte efficiënter te benutten. Naast de mogelijkheden die de digitalisering in het algemeen biedt, moet het gebouw ook in bouwkundig-constructief opzicht flexibel zijn voor veranderingen in het gebruik, zonder dat er serieuze en dure complete verbouwingen nodig zijn.

Vooruitzichten: harmonisatie en in evenwicht brengen van energiestromen over de hele linie

Verder werkt Phoenix Contact aan een netwerkkoppeling van het gebouw buiten de buitenschil met het hele pand in Blomberg. Daardoor kunnen bijvoorbeeld de energiestromen over de hele linie geharmoniseerd en in evenwicht gebracht worden. Ook hier komt de All Electric Society weer om de hoek kijken, die voor Phoenix Contact onderdeel is van de bedrijfsdoelstelling met het oog op duurzaamheid. Het gaat erom een mijlpaal te zetten in de gebouwentechniek en daarbij ruimtes te creëren waarin het leuk is om te werken. Bovendien kan tijdens de bedrijfsfase duurzame techniek van dichtbij ondervonden worden. Voor het bedrijf uit Ostwestfalen-Lippe is de All Electric Society Factory daarom ook een belangrijke blauwdruk – met andere woorden, een echt gebouw met een groot potentieel om gekopieerd te worden.